Sığır ırkları

et 2

BELÇİKA MAVİSİ

Belçika orjinli bir türdür. Belçika mavisinin heykelimsi, yoğun kaslı görüntüsü, çift kaslı olarak da bilinir. Çift kaslı fenotipi kalıtsal bir durumdur ve kas hücrelerinin hacminin artışı yerine (hypertrophy) kas hücrelerinin (iplikçiklerinin) sayısının artması sonucu (hyperplasia) oluşur. Bu kalıtsal durum “Piedmontese” türü sığırlarda da bulunur. Her iki türdeki sığırların da yemi kasa çevirmede üstün yetenekleri vardır bu da bu tür sığırların etlerinin yağ oranın düşük olmasını sağlar. Belçika mavisi ismini türün tipik gri-mavi alaca görüntüsünden almış olmasına rağmen kılları beyazdan siyaha kadar farklılık gösterebilir.

ANGUS
Anavatanı İskoçya'dır. 1800 lü yıllarda boynuzsuz angus " doddies " olarak anılırken; Hugh Watson angus birliğini kurmuştur. Angus ırkını önemli kılan en önemli özellik etinin kalitesidir. Amerika birleşik devletlerinde etçi sığır ırklarının çoğunluğunu angus sığırları oluşturmaktadır. Çünkü diğer etçi ırklarına göre angus ırkı daha kaliteli et üretimine olanak verir. Angus etinin tercih edilmesindeki en önemli özellik et yağ oranının düşük olmasıdır. Diğer ırklarda yağ oranı %35-36 lara kadar varırken angus etinde bu oran %6-7 civarındadır. Angus etinde mermerleşme (yağın kas lifleri arasındaki dağılımı ) mükemmeldir.

Şarole ırkı:Sığırın anavatanı Fransa’dır. Dünyada eti için yetiştirilen besi sığırı olarak bilinmektedir. Şorole ırkı sığırlar dünyada Charolais sığırı olarak bilinmektedir.

Şarole ırkı sığırların Fransa’nın Charolais bölgesinde yetişmeleri bu isimle anılmasına sebep olmuştur.

Ülkemizde de charolais sığırı olarak adlandıranlar olduğu gibi genelde okunuşu gibi şarole ırkı sığır diye bilinmektedir.

Şarole ırkı sığırlarda süt verimi oldukça düşüktür. Etçi bir ırk olan şarole sığır ırkı ülkemizde damızlık olarak pek yetiştirilmemektedir.

Suni tohumlamanın yaygınlaşmasından sonra ülkemizde dışarıdan ithal dondurulmuş şarole ırkı sperma bulundurulmaya başlanmıştır. Azınlıkta olsa bazı yetiştiriciler ellerindeki ineklere şarole boğa tohumu yaptırdıkları bilinmektedir.

Ülkemizde şarole inek sayısı yok denecek kadar azdır. Bazı meraklı yetiştiriciler azda olsa şarole inek yetiştirdikleri bilinmektedir. Ancak azınlıktadır.

Şarole Irkının Dış Görünüm ve Diğer Özellikleri:

1- Şarole sığır ırkının bütün vücudu kirli beyaz veya koyu krem renklidir.

2- Şarole ırkında hem boynuzlu hem de boynuzsuz olanlar mevcuttur.

3- Şarole sığır her türlü hava şartlarına uygunluğu ile tanınmaktadır.

4- Şarole boğalarda hızlı kilo alma özelliğine sahip bir vücut yapısına sahip olduğu gözlenir. Şarole boğaların kas yapıları gelişmiştir.

5- Besi sığırı olarak etindeki yağ oranı düşüktür. Buda ette aranan bir özelliktir.

6- Şarole boğanın et kalitesi yüksektir.

7- Şarole inek uzun ömürlüdür. İyi bakım ve besleme ile hayatları boyunca 10 – 12 yavru alınabilir.

Ergin şarole inek canlı ağırlık olarak ortalama 800 kg. olduğu bilinmektedir bazen ekstrem olsada 1000 kg geçenlerde olmuştur.

Erkeklerde ise 1.000 ila 1.100 kg ortalamasındadır. Yine şarole inekte olduğu gibi şarole boğa ekstremde olsa 1400 kg canlı ağırlığa ulaşabilmektedir.

Şarole Irkı Sığırlarda Verim:

Şarole ırkı verim olarak etçi olduğundan daha ziyade besi sığırı olarak düşünülmektedir. Şarole sığırlarında şarole boğa günlük 1.100 Gr. İla 1.300 Gr arasında canlı ağırlık artışı sağlamaktadır.

Şarole inek pek sağılmaz. Süt verimi yok denecek kadar azdır. Döl verimi diğer sığır ırklarına göre düşüktür. Etteki Randımanı % 70 tir. Bu özelliği besi sığırı için elverişli bir durumdur.

Dünyanın birçok ülkesinde döl veriminin düşük olması ve şarole ineklerinin süt veriminin fazla olmamasından yetiştirilmesi sınırlıdır.

Şarole ırkı sığırlar daha ziyade besi sığırı olarak yetiştirilecek bir sığır ırkıdır.

Montofon (Esmer Irk – Brown Swiss Sığırı)

İsviçre’nin Alp dağlarında yetişen bir sığır cinsi olmakla beraber dünyanın en büyük süt ırklarından birisi olma özelliğini de taşımaktadır.

1906 – 1907 yıllarında yapılan bir araştırmaya göre Montofon Sığırı olarak bilinen bu ırkın 1862 yılında Pinzgauer ırkı ile melezleştirilerek oluşturulduğunu savunmaktadır.

Esmer ırk son 100 yıldır hiçbir sığır ırkı ile melezleştirilmemiş olup hemen hemen dünyanın her ülkesine ihraç edilerek oldukça popüler bir hayvan halini almıştır.

Görünüm Özellikleri:

Rengi Koyu kahverengi veya Gri – Kahverengi

Ağız kenarı açık renktedir.

Erkek ve dişileri boynuzludur.

Büyük kulaklı, kulak içi açık renkte yoğun tüylüdür.

Güçlü kas yapısına sahiptir.

Rahat, haylaz ve aksi yapılıdır.

Bakımsızlığa dayanıklıdır.

Sıcak ve soğuğa çok dayanıklıdır.

Sağlık sıkıntısı neredeyse yaşanmaz.

Verim Özellikleri:

Cidago yüksekliği: Erkek: 137 – 148 cm ; Dişi: 130 – 137 cm

Canlı ağırlık: Dişi: 650 kg

Canlı ağırlık artışı: 1200 -1300 gr/gün

Süt verimi: 9000 Lt/yıl

Yağ oranı: % 4

Protein: % 3.5

Sütü en çok peynir yapımında kullanılır.

Simental sığır ırkının anavatanı İsviçre‘dir. Simental hem süt ve hemde etçi olmalarından dolayı kombine bir sığır ırkıdır. Dünyada bir çok ülkede yetiştirilmektedir. Kombine bir sığır ırkı olması dolayısıyla bazı ülkelerde eti bazılarındada sütü için yetiştirilmektedir.

Simental Sığır Irkının Özellikleri :

Simental sığırlarının kıl renkleri sarı – beyaz veya kırmızı – beyaz alacadır. Simental sığır ırkının genelinde baş, ayaklarının alt kısımları ve karın altlarına beyaz renk hakimdir. Yeni doğmuş simental buzağı ve genç simental danalarda vücut kılları biraz karışık ve uzundur. Zamanla görünüm değişir.

Simental sığır ırkları kombine bir sığır olduğu için vücudu dolgun görünümlüdür. Simental dana ve tosunlar; adeleleri gelişmiş bir sığır ırkıdır. Kombine bir sığır ırkı ( hem et ve süt ırkı ) olduğu çıplak gözle bile görülebilir.

Simental ineklerinde meme yapısı geniş ve dolgundur. Hollanda inekleri kadar olmasa bile simental inekte süt damarları gelişmiştir.

Simental boğa ve simental ineklerde kısa boynuz mevcuttur. Boynuz renkleri kirli sarı kıvamındadır. Aynı renk tırnaklardada hakimdir.

Simental Sığırlarda Verim :

Simental ırkı sığırlarda canlı ağırlık; Ergin dişi Simental inekler 600 – 650 kg. Erkek simental boğalar 700 – 900 kg. civarındadır. Simental boğalarda ekstremde olsa Türkiye ‘ de bazı bölgelerde 1100 kg ma kadar canlı ağırlığa ulaştığı görülmüştür. Ancak simental boğalarda bu durum ortalama canlı ağırlığı yükseltmemektedir.

Simental dana günlük canlı ağırlık artışı ortalama olarak, 1100 – 1200 gr civarındadır. Et randımanı % 60 tır.

Simental ineklerde süt verimi: Bir laktasyonda simental inek 5000 – 6000 lt. civarında süt verir. Sütteki yağ oranı % 3.6 – 4 civarıdır. Beslenmesine göre süt verimi ve sütteki yağ oranı değişebilir.

Simental Hayvanların diğer özellikleri :

Simental ırkı sığırların döl verimi yüksektir. Simental ırkı uzun ömürlü bir sığır ırkıdır. Sıcak ve soğuğa çabuk adepte olurlar. Simental ırkı hayvanlar hertürlü iklim şartında yetiştirilebilir. Veriminde çok fazla bir değişiklik görülmez. Simental havyarlar, hastalıklara karşı direçli bir sığır ırkı olarak bilinir.

Simental kombine bir sığır ırkı olmasından dolayı pazarda ayrı bir yeri olan sığır ırklarından olup, simental fiyatları öbür sığır ırklarına göre farklıdır.

Simental ırkı hayvanlar birçok ülkede yetiştirilme açısından birinci sıradaki sığır ırkları arasındadır.

Anavatanı Hollanda'nın Frizyan bölgesi olan Holstein sığır ırkları, Avrupa'nın birçok bölgelerinde özel olarak yetiştirilmiş hayvanlardır. Türkiye'de daha çok Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde yoğun olarak yetiştirilen Holstein inekleri, tipik süt ırkı özelliği taşıması sebebiyle en çok tercih edilen süt inekleri arasındadır.

Friesen grubunun sığırları beyaz, Batauer grubunun sığırlarının ise siyah renkte olduğu, bu iki sığır grubunun melezleşmesi sonucu Holstein Sığırının ortaya çıktığı düşünülür.

Günümüzde dünya üzerinde şuan bilinen en sütçü ırk olma özelliğine sahip olan bu sığır ırkı aynı zamanda dünyanın birçok bölgesine yayılarak en fazla yayılan sığır ırklarından birisi halini almıştır.

Görünüm Özellikleri:

* Renkleri Siyah – Beyaz , Kırmızı – Beyaz’dır.

* Erkek ve dişileri boynuzludur.

Verim Özellikleri:

* Canlı ağırlık: Dişi: 650 – 750 kg

* Cidago Yüksekliği: Dişi: 145 – 156 cm

* Buzağı doğum ağırlığı: Erkek: 35 kg ; Dişi: 30 kg

* Süt verim özelliği: 7.600 – 8.200 Lt/yıl ( Elit sürülerde 10.000 Lt/yıl olabilmektedir.)

* Yağ oranı: % 3 – 3.5

* En verimli zamanı ilk 6 yıldır.

Jersey Sütçü Sığır Irkı (Aralık 2012)

Jersey sütçü sığır ırkı ismini İngiltere'nin Jersey adasından almıştır. Altıncı yüzyıl'dan beri bilinen bir ırk olmakla beraber, binlerce yıl önce, tahminen taş devrinde Asya'dan göçlerle Fransa'ya, oradan Fransa ile İngiltere arasında yer alan Jersey adasına getirildiği tahmin edilmektedir.

Jersey ırkı, sütçü karakterleri tamamen gösteren bir ırktır. İnce kemik yapısı, dolgun meme yapısı, küçük baş, kaburgaları, ince derisi, boyun yapısı ile sütçü bir ırkın timsalidir. Vücut rengi ve siyah gözleriyle "geyik benzeri" bir ırktır. İnekler açık kahverengi olup, göz çevresi ve kirpikler siyahtır. Boğaların vücudu kahverengi, baş ve boyun bölgesi siyah renktedir. Boğaların ortalama ağırlığı 680 kg, ineklerin ise 450 kg civarındadır. Boynuzları küçük bir ırktır. Mera ve çayırlarda kolay beslenen, otu maksimum derecede iyi değerlendiren, sütünün yağı, proteini, kuru maddesi yüksek bir ırktır. Tüyleri kısa, meme bağları sağlam olup, hem iklime uyum sağlayan, sıcaklık stresine dayanıklı, küçük cüsseli hayvanlardır. Tırnakları ve burun ucu siyahtır. Hafif cüsseli olduğundan tırnak hastalıklarına karşı da dayanıklı olup, tam bir mera hayvanıdır. Entansif yetiştirmeye de uygun bir ırktır.

Jersey ırkı inekler tereyağı ve peynir fabrikasıdır. Sütü proteinden, yağdan zengin olduğu gibi kalsiyum oranı da yüksektir. Dünya'da çok geniş yayılım bulmuştur. Bir laktasyonda canlı ağırlığının 13 katı süt verir. Güç doğum söz konusu olmaz.

Doğumu takiben daha kolay döl tutar, boş günlerin sayısı azdır. Uzun ömürlü bir ırktır. ABD'de Jersey ırkı inekler ortalama 8423 kg. süt verir. Süt yağı ortalaması % 5 civarındadır.

Peynir/ süt oranı yüksektir. Protein oranı ortalama %3,61 dir. Mastitise ve ayak hastalıklarına karşı dayanıklı bir ırk olması Jersey ırkı ineklerin uzun ömürlü olmasını sağlar. Ancak; sütteki kalsiyum oranı yüksekliği Jersey ırkını hipokalsemiye karşı daha duyarlı hale getirir. Jersey ırkında buzağı doğum ağırlığı ortalama 25 kg olup, erkek buzağılar besiye uygun değildir. Bu durum Jersey ırkının en önemli dezavantajıdır.

Ancak; son yıllarda dişi sperma teknolojisiyle bu durum problem olmaktan çıkmış, Jersey ırkına tekrar bir yöneliş olmuştur.

Jersey ırkı yemden yararlanma açısından çok avantajlıdır. Otu ve yemi kolayca süte, yağa, proteine çeviren bu hayvanların dışkısı da azdır. Örneğin, 200 Holstein sığırın dışkısı, 300 jersey sığırın dışkısına eşittir. Dışkıyı halletme problemi olan bazı işletmeler bu yüzden Jersey ırkını tercih etmektedirler.

Diğer yandan ABD'deki ve Avustralya'daki birçok ticari işletme süt yağı ve kuru madde primi alabilmek için Holstein Jersey melezi yapmakta, ya da Holstein ve Jersey inekleri aynı sürüde bulundurmaktadır. ABD'de sütçü işletmelerde Holstein ırkından sonra ikinci sırayı Jersey ırkı sürüler almaktadır.

Dünya'da cüssesine göre en çok süt yağı ve süt proteini veren ırk Jersey sığır ırkıdır. Ülkemizde Karadeniz Bölgesinde yaygın olarak bulunan bu ırkın, genel kanının aksine, Ege ve Akdeniz bölgesinde de yetiştirilmesi uygundur. Süt yağına veya süt proteinine veya her ikisine de değer veren süt işleme ünitelerinin bu ırkı teşvik edecek şekilde süt fiyatı vermeleri halinde Jersey ırkı hak ettiği yeri bulacaktır.