Koyun besleme
Koç katım öncesi koyun besleme
• Koç katımı döneminde besleme
• Gebelik döneminde besleme
• Sağım döneminde besleme
«Koç katımı öncesinde yapılan ek yemlemede amaç, koyunlardan maksimum döl verimi almaktır. Bu yöntemle döl tutma oranı % 15-20 artar»
Koç katımı döneminde besleme
Dişi koyun Koç katımı döneminde beslemenin amacı, hayvanın verimini ve ikiz doğum oranını arttırmaktır. Ülkemizde çayır ve mera alanlarının yeterli olmaması nedeni ile koç katımından önce koyunun kondisyonuna göre ek yemleme yapılır. Koç katımı öncesi yapılan ek yemleme süresinin uzaması, yumurtlama oranını da önemli ölçüde arttırmaktadır. Ek yemlemenin 1 hafta yapıldığı durumlarda yumurtlama sayısı 1,61 iken bu sürenin 12 haftaya uzatılması ile bu sayı 2,00’ye yükselmektedir. Aşımdan 6 hafta önce hayvan başı 1 kg kuru ot + 100-200 g konsantre yem verilmeli; konsantre yem miktarı aşım haftasında 350-400g’a çıkarılmalıdır.
Damızlık koç
Koçlar, aşım dönemi kısa sürdüğü için, yüksek değerli yemlerle beslenmelidir. Damızlık koçlara tüm yıl boyunca kaliteli bir mera yeterli olabilir; ancak koç katımından 2 ay önce ek yemleme yapılması gerekmektedir. Damızlık koçların aşım isteğinin ve sperm aktivitelerinin arttırılması için dengeli beslenmesi gerekir. Fazla besleyip yağlandırmamak veya az besleyip zayıf düşürmemek gerekir. Bu amaçla, koçlara 1-2 kg fabrika yemi, kaliteli kaba yem verilmeli ve hareket ettirilmelidir.
Gebelik döneminde besleme
Koyunlardan daha fazla kuzu alabilmemiz için; koyun başına düşen döllü yumurta sayısını arttırmamız, döl yatağında gelişip büyümesine katkıda bulunmamız ve hem döllenmeden önce hem de hamilelik sırasında koyuna iyi bakmamız gerekmektedir. Gebe koyunların beslenmesi, enerji ve besin madde ihtiyaçlarına göre iki dönemde ele alınır: Gebeliğin ilk 15 haftası (3.5 aylık dönem) ve gebeliğin son 4- 6 haftası (4-5 aylık dönem). Gebeliğin ilk 15 haftasında yavru gelişimi %30 dolayındadır ve bu dönemde koyunlar sadece mera ve kuru ot ile beslenir. Donmamış ve küflenmemiş olması koşulu ile mısır silajları hayvan başına günde 2-3 kg verilebilir. Gebeliğin son 4-5 aylık döneminde, gerek hızlı gelişen yavrunun ihtiyacını karşılamak için gerekse dişi koyunun iyi bir sağım performansı göstermesi ve süt veriminin arttırılması için yem miktarı arttırılmalıdır. Özellikle gebeliğin son 4 haftasında yavru gelişimi çok hızlanır ve besin madde gereksinimiDoğumdan 6 hafta önce 1 kg kuru ot ve 200 g konsantre yem verilmeli; konsantre yem miktarı doğuma 2 hafta kala 500 g’a kadar çıkarılmalıdır. Koyunlar merada besleniyorsa, meraya ek olarak hayvan başına günlük 1-1.5 kg kuru ot ve 250- 300 g konsantre yem verilmelidir. Hacimli yemlerin yerine, öğün sayısının arttırılıp hayvanların yem ve besin maddesi alımı yükseltilmeye çalışılmalıdır. Bu sırada hayvanlardaki kondisyon durumlarının arttırılması (yavrulama döneminde yaklaşık 3.5 kg olmalıdır) sağlanmaya çalışılırken, hayvanların aşırı yağlanmamasına da dikkat edilmelidir.
Sağım döneminde besleme
Doğumdan yaklaşık 5 -7 gün sonra tam yemlemeye geçilmeli; ilk 1-3 gün kaba ve sürgüt etkisi olan yemler verilmelidir. Bu iş için buğday kepeği ve yulaf oldukça uygundur. Koyunlarda sağım dönemi 4 aydır. Aylar itibariyle süt artışları: • 1. ay % 40 • 2. ay % 30 • 3. ay % 20 • 4. ay % 10 İlk dönemde artan besin madde ihtiyacını karşılayamayan koyunlarda canlı ağırlık kaybı ve süt veriminde düşmeler görülür. Bu durumu önlemek için koyunlar doğumda iyi bir kondisyonda olmalı ve doğumdan sonraki ilk 1-2 aylık sürede çok iyi beslenmelidir
Koyun sütünün yağ içeriği %4-7 arasında değişir. Ayrıca sütün şeker (laktoz) içeriği de yüksektir. Bu durum enerji ve protein ihtiyacını arttırır. Bu dönemde kaliteli kuru ot ile birlikte konsantre yem mutlaka verilmelidir.
Koyunlarda yaz bakımı ve beslemesi
Koyunlar ağıldaki kış beslemesinden meradaki yaz beslemesine geçerken, ani yem değişikliği yapılmamalıdır. İlkbaharda kuru yemden yaş yeme geçerken, sonbaharda yaş yemden kuru yeme geçerken geçişler yavaş yavaş yapılmalı; yemin biri azaltılırken diğeri arttırılmak suretiyle geçiş en az 1 haftalık sürede yapılmalıdır. İlkbaharda hayvanları sabah erken kırağılı saatlerde ve günlerde meraya çıkarmamalı, kırağının kalkması beklenmelidir. Kırağılı günlerde hayvanlara bir miktar kuru ot verildikten sonra meraya çıkarmak daha iyi olur. Koyunlar günde 2-5 litre su tüketirler. Sulama yalaklarda yapılıyorsa yalaklar sık sık temizlenerek yosun tutması önlenmelidir. Durağan sular ve bataklık yerler paraziter hastalıkların bulaşmasına neden oldukları için bu tür yerlerde hayvanları sulamaktan kaçınmak gerekir. Koyunların tuz ihtiyaçları, kaya tuzları veya yalama taşları konularak karşılanmalıdır.
«Rumen mikroorganizmalarının adaptasyonunun sağlanması için, her türlü yem değişimi kademeli olarak yapılmalıdır. İlkbaharda kuru yemden yaş yeme geçerken, sonbaharda yaş yemden kuru yeme geçerken geçişler yavaş yavaş yapılmalı, yemin biri azaltılırken diğeri arttırılmak suretiyle en az 1 haftalık sürede geçiş yapılmalıdır.
Kuzuların bakım ve beslenmesi
Sağlıklı bir kuzu elde etmek için en önemli kural yavrunun ağız sütü içmesinden geçer. Kuzunun ilk aylardaki yaşamında, hastalıklara karşı direncini sağlayan bağışıklık maddelerinin miktarı doğumdan sonraki ilk 15 dakika ile 4 saat arasında verilecek olan ağız sütünde en yüksek orandadır. Ağız sütünde bulunan bağışıklık maddeleri zaman içinde azalır. Bu nedenle, bir kuzunun doğumdan sonra ilk 1-4 saat içinde ağız sütünden her 1 kg canlı ağırlık için 50 ml alması gerekmektedir.
Kuzu büyütme yöntemleri
• Doğal büyütme
• Erken sütten kesme
• Yapay büyütme
Doğal büyütme
Doğal büyütmede kuzular sütten kesime kadar analarını emmeleri yanında kaliteli kaba yem ve fabrika yemi ile beslenerek büyütüldükleri bir yöntemdir. Doğal büyütmede kuzular, sütten kesilinceye kadar analarıyla birlikte ağıl veya merada bulundurulur. Koyunların sağılmadığı ülkelerde ya da yerlerde kuzular 3-3,5 ay süre ile analarını emerler ve 30-35 kg canlı ağırlığa gelince sütten kesilirler. Koyunların sağıldığı işletmelerde ise bu süre 1,5- 2 ay sürer.
Erken sütten kesme
Erken sütten kesme, kuzular için normal sayılan süt emme süresinden önce sütten kesilmesi ya da analarının yanından ayrılması işlemidir. Erken sütten kesmede kuzulara 28-42 günden fazla süt verilmez. Bu yönteme 2 amaç için başvurulur:
• Kuzu üretimine yönelik çalışan işletmelerde, yılda birden fazla kuzu almak.
• Kuzuları erken sütten kesmek ve süt üretimine kısa sürede geçmek.
Erken sütten kesmede kuzuların en az 12- 13 kg canlı ağırlığa ulaşmış olmaları ve günlük fabrika yemi tüketiminin 300 g olması gerekir. Sütten kesilen kuzuların, iyi kalitede kuru çayır otu ve kuzu büyütme yemi ile beslenmeleri gerekir.
«Sağlıklı bir kuzu elde etmek için en önemli kural yavrunun ağız sütü içmesinden geçer. Bu nedenle, bir kuzunun doğumdan sonra ilk 1-4 saat içinde ağız sütünden her 1 kg canlı ağırlık için 50 ml alması gerekmektedir.