Koyun ırkları

TÜRKİYE KOYUN IRKLARI VE ÖZELLİKLERİ
İvesi koyunu: Ekseriyetle Güneydoğu Anadolu bölgesi Şanlıurfa -Gaziantep – Kilis ve Hatay civarında yaygın olarak yetişir. Son zamanlarda başka illerde de yetiştirilmeye başlanmıştır.

İvesi koyunu başka koyunlarla melezleme çalışması’ da yapılmıştır. Bir çok melezleme çalışmasında olumlu sonuç alınmıştır. Bu melezleme çalışmasında romanov koyun ırkı ile yapılan melezleme çalışması koyun yetiştiriciliği bakımından önemlidir.

Koyun yetiştiriciliği öneminden dolayı, romanov koyun ırkı ile yapılan melezleme çalışmaları şu anda da devam etmektedir.

İvesi koyununun özellikleri:

İvesi koyunu daha ziyade Güneydoğu Anadolu iklimini seven ve bu iklimde yetişen bir koyun cinsidir. Kuru sıcak iklimden fazla etkilenmemesi en büyük özelliğindendir. Diğer koyun ırkları gibi yaz aylarında yaylaya gitme gereksinimi hissetmez.

Beyaz renklidir, baş ve bacaklar kahverengidir. Bazı yerlerde sarı baş denir. Bazen bu sarı renk siyaha doğru bir renk hakimde olabilir. Dişileri boynuzsuz erkekler boynuzludur.

İvesi koyununun eti lezzetlidir. Yapağısı uzun aranılan niteliktedir. Erkek ivesi koyunlar besiye elverişlidir. İvesi koyunu toklularının eti bölgede aranılır niteliktedir. Az kuyruklu olmaları kuyrukta bulunan yağın vücuttaki etin içerisine yayılması ivesi etinin lezzetli olmasının sebebidir.

İvesi Koyunu Verim Özelliği:

İvesi koyunu canlı ağırlık olarak dişilerde 45 – 50 kg. Erkek koçlarda 60 – 70 kg. civarındadır.

İvesi koyununun süt verimi bir sağım döneminde 100 – 150 litre civarındadır. Sütteki katı madde oranı yüksektir. Sütteki yağ oranı % 6 civarındadır.İvesi koyununda döl verimi % 130 – 140 civarındadır. İvesi koyununda yapağı verimi dişi hayvanlarda 2 – 2,5 kg. erkeklerde ise 2,5 – 3 kg civarındadır.

Koyun besiciliği için uygun olan ivesi koyun yetiştirildiği bölge ve ivesi koyun sayısı az olduğundan, koyun besiciliği için yeteri sayıda bulunamaz. Dolayısıyla besiye alınan ivesi koyunu azınlıktadır.

İvesi koyun besiciliği yapılan yerlerde ivesi koyun satışları sıkıntı yaratmaz. İvesi koyun besiciliği yapanlar koyun satışlarından her zaman memnun kalmışlardır.

İvesi koyun besiciliğinde etteki randımanda iyidir. Etteki randıman % 52 civarı ortalamasındadır.

İvesi koyunu yetiştirildiği bölge itibarı ile sınırlı olmasından dolayı Türkiye’ deki sayıları sınırlıdır. Yeni yaygınlaşmaya başlayan ivesi koyun yetiştiriciliği gittikçe yaygınlaşacaktır.Kangal koyunu, akkaraman koyununun yerel tipi olarak Kangal ilçesi ve çevresinde yetişmektedir. Kangal koyunu en fazla Kangal ilçesinde yetiştirildiğinden kangal ismini almıştır.

Kangal koyunu: Kangal köpeği kadar meşhur olmasa da Ülkemizdeki koyun besiciliği yapanlar tarafından çok tutulmaktadır. Besiye alınan kangal toklular görünüm olarak albenisi güzeldir ve gösterişlidir. İyi beslenirse günlük canlı ağırlık artışları fazladır.

Kangal koyunu, akkaraman koyununun Sivas ili Kangal ilçesi ve çevresinde yetiştirilen yerel tipidir. Ancak vücut yapısı akkaraman koyunundan daha boylu, uzun bacaklı ve iri cüsseli bir yapıya sahiptir.

Kangal Koyunu Verim Özellikleri:

Kangal koyunlarının ergin dişileri 50-60 kg. kangal koç ise 70-80 kg arası canlı ağırlığa sahiptir. Kangal koç ekstrede olsa bazen 90-100 kg. olduğu da tespit edilmiştir. Ancak bu genel ortalamayı yükseltmemektedir. Kangal koç besisinde et randımanı % 50 ortalamasındadır.

Kangal koyununda laktasyon süresi 140 ila 150 gün civarında olmaktadır. Damızlık bir kangal koyunun bir laktasyonda vereceği süt 55 lt. ortalamasında olmaktadır. İyi mera olursa artışlar görülebilir.

Yapağı rengi kirli beyazdır. Akkaraman koyunu yapağısına göre daha ince bir yapağıya sahiptir. Kangal koyunun yıllık yapağı verimi 2 kg. ortalamasındadır.

Kangal koyunlarında kuzu verimi % 100 civarındadır. İkiz kuzulama oranı % 5 civarındadır.

Kangal koyunu, yağlı kuyruklu bir koyun ırkıdır. Kuyruk ağırlığı 6-7 kg kadar çıktığı görülmüştür. Kuyruk ucu uzun olup, yağlı kısmın üzerine doğru “S “ oluşmuştur.

Kangal koyunu boynuzsuz koyun ırklarındandır. Sürü içerisinde boynuzlu koyun sayısı % 5 i geçmez.

Koyun besiciliği yapanlar kangal toklu besisini tercih etmektedirler. Bunu bazı sebepleri vardır. Bunları şöyle sıralayabiliriz;

• Kangal koyunlarının tokluları besiye iyi gelmektedir. Günlük canlı ağırlık artışı diğer koyun ırklarına karşı daha iyidir.

• Koyun yetiştirme işi yapanlar, koyun satışı yaparken zorlanmazlar. Kangal koyunu bacakları uzun iri yapılı ve gösterişlidir.
• Kangal koyunun iri yapısı biraz göze hitap ettiği için, kangal koyununun albenisi vardır. Koyun satışında, koyun sahibi zorlanmaz.

• Kangal koç, kurbanlık satışı esnasında fazla zorlanmadan müşteri bulur.

• Koyun besiciği yapanlar, kurbanlık satışı için kangal koyunu besisi tercih etmektedirler. Ülkemiz insanı kurbanlık koyun alırken daha iri bir hayvan kesmeyi tercih etmektedir.

Kangal koyunun tek sıkıntısı yerel bir üretimi olduğundan besiye alınacak hayvan sayısının kıtlığıdır.

Kangal koyunu yetiştiriciliği çok kısıtlı bir bölgede yapılmaktadır. Diğer bölgelere kangal koyun yetiştirme pek yapılmamaktadır. Diğer bölgelerde Kangal ve civarında yetiştirilen kangal koyunlarının erkek tokluları besiye alınmaktadır.
Sakız koyunu: Ege Denizinde bulunan Sakız Adasında ve İzmir‘in Çeşme İlçesinde yetiştirilmekte olan bir koyun ırkıdır. Çeşme sakız koyunu yeiştiriciliği bakımında ideal bir yerdir. Çeşme sakız koyununun anavatanı konumundadır.

Batı Akdeniz Bölgesi, Ege Bölgesi sahillerinde de yetiştirilmektedir. Yerli koyun ırkları içerisinde, süt ve döl veriminin yüksek olması bu bölgelerde yetiştirme sebebidir.

SAKIZ KOYUNUNUN ÖZELLİKLERİ:

Vücut yapısı iri ve dar görünümlüdür. Bacaklar uzundur. Baş, karın altı ve bacaklar yapağısızdır. Rengi beyaz olup, baş, ayaklar ve göz çevresinde siyah lekeler bulunur. Vücut kısmında yapağı içerisinde siyah veya kahverengi küçük kümecikler halinde yapağıya raslanabilir.

Erkek sakız koyununda boynuz kuvvetli olup spiral şeklindedir. Dişiler boynuzsuzdur.

Sakız Koyununun Kuyruk Yapısı:

Üçken görünümlü, ince uzun, kuyruk ucunda az miktarda yağ bulunur. Kuyrukta yağ miktarının çoğalması saf sakız koyunu olmadığına işarettir.

Sakız Koyununda Meme Yapısı:

Bol süt vermeye uygun bir meme yapısına sahiptir. Geniş, meme uçları iridir. Meme sağımdan sonra buruşuk bir hal alır. Süt dolunca şişkinleşir. Diğer koyun ırklarından ayrı olarak, memesinde ikiden fazla meme başı bulunabilir.

Damızlık Sakız Koyununda Süt ve Döl Verimi:

Sakız koyunlarında laktasyon süresi 180 gün civarındadır. Ergin dişi sakız koyun bir laktasyonda ortalama 170 – 180 litre süt verir.

Sakız koyununda dişi kuzular 7 – 8 ayda ergenlik çağına gelir. Dişi kuzular 7 – 8 ay sonra damızlık sakız koyunu olarak, diğer damızlık sakız koyunu içerisine katılablir.

Sakız koyununda döl verimi yüksektir. Sürüdeki kuzulama oranı ikiz ve üçüz doğumlardan dolayı yüksektir. Bakım, beslenme ve mera özelliğinin iyi olması halinde sakız koyunu sürüsünde döl verimi % 170 ila 230 arasını bulabilir.

Sakız Koyununda Et Verimi:

Sakız koyunlarında ergin dişi koyunlar ortalama 50 – 60 kg. ergin erkek koçlar 60 – 80 kg civarındadır.

Beside erkek toklularda günlük canlı ağırlık artışı 240 gr civarındadır. Etteki randıman % 45 ila 48 arasındadır.

Sakız Koyununda Yapağı Verimi:

Sakız koyunu ergin hayvanlarda, 1 , 5 ila 2 kg civarında kirli yapağı verir. Yapağı randımanı % 70 ila 75 civarındadır. Mera ve bakımına göre değişebilir.

Sakız Koyunu Yetiştiriciliği:

Kakız koyunu yetiştiriciliği, şu andaki yetiştirilmekte olduğu bölge dışında bakım ve yetiştirilmesi problemlidir. Kısaca adaptasyonu zor bir hayvandır.

Sakız koyunu yetiştiriciliği yukarıda saymış olduğumuz Ege ve Batı Akdeniz bölgelerinde yapılırsa başarılı olma şansı yüksektir.

Karaman koyunu: Anadolu’ da yetiştirilen bir koyun ırkıdır. Karaman koyunu, dünyanın değişik yerlerindeki koyun ırkları ile ülkemizde melezleme çalışması da yapılmıştır.Anadolu’da yetiştiği bölgeye ve rengine göre ikiye ayrılmaktadır. Bunlar;

1- Akkaraman Koyunu

2- Morkaraman Koyunu

1- Akkaraman Koyunu:

Akkaraman koyunu İç Anadolu Bölgemizde yetiştirilmektedir. Vücudu genel olarak beyaz yapağı ile kaplıdır. Baş kısmı ve ayaklar siyah renklidir. Yağlı kuyruklu bir koyun ırkıdır.

Akkaraman Koyununun Verim Özellikleri:

Akkaraman koyunu küçük yapılı koyun ırklarındandır. Ergin dişilerde canlı ağırlık 45-50 kg. ortalamasındadır. Erkekler ise 55-65 kg canlı ağırlık ortalamasına sahiptir. Et randımanı % 48 ortalamasındadır.

Akkaraman koyun bir laktasyonda 50-60 lt. süt vermektedir. Bu verim meranın vasfına göre değişebilir. Sütteki yağ oranı % 5-6 civarındadır.

Akkaraman koyunda döl verimi %100 civarındadır. Buda iyi bakım yapılması sonucu elde edilir. Yetişkin bir dişi koyun yılda bir kuzu verme anlamına gelmektedir.

Akkaraman koyununun yapağı verimi de yılda 1,5-2 kg civarında oluşmaktadır.

Akkaraman koyun Anadolu’ya adaptasyon sağlama açısından birçok yabancı koyun ırkı ile melezleme yapılmıştır. Bir çoğundan da başarılı sonuçlar alınmıştır. Bunlardan en önemlisi de Konya merinosudur. Halen bu çalışmalar devam etmektedir.

2- Morkaraman Koyunu:

Morkaraman koyunu Doğu Anadolu bölgemizde yetiştirilmekte olan bir koyun ırkıdır. Bütün koyunlarda kızıl mor renk hakimdir. Bundan dolayı da morkaraman ismiyle anılmaktadır.

Morkaraman, akkaraman koyununa göre vücut yapısı biraz iricedir. Erkek koyunlar besiye elverişli olmalarından dolayı ülkemizde en çok besiye alınan koyun ırkları arasındadır. Diğer koyun ırklarına göre hastalıklara dirençleri yüksektir.

Morkaraman Koyunun Verim Özellikleri:

Ergin dişi koyunlarda canlı ağırlık 50-60 kg ortalamasında, erkekler ise 60-70 kg civarındadır. Et randımanı % 52 civarındadır

Morkaraman damızlık bir koyun bir laktasyon döneminde 50-60 litre süt vermektedir. Sütteki yağ oranı % 5-6 civarındadır.

Morkaraman koyunlarda diğer koyun ırklarına göre döl verimi düşüktür. Kuzulama ortalaması iyi bakımla % 90 civarında olmaktadır.

Morkaraman koyunlarda yapağı verimi yıllık 2-2,5 kg ortalama yapağı vermektedir.

Karaman koyunu ülkemiz, koyun varlığının çoğunluğunu oluşturmaktadır. Anadolu’ya adepte olmuş bu koyun ırkı yukarıda belirtmiş olduğumuz gibi birçok yabancı koyun ırkı ile melezleme imkanıda yaratmaktadır.

Kıvırcık koyunu: Marmara bölgesinde hayvancılık varlığı bakımından önemli bir yere sahiptir. Kıvırcık koyunu et kalitesi iyi olan yerli koyun ırklarımızdandır. Marmara bölgesinde hayvancılık deyince aklımıza hemen bu bölgeye has olarak yetiştirilen kıvırcık koyunu aklımıza gelir.

Kıvırcık koyun özellikleri
Vücut beyaz, ince yapağılı, ince uzun kuyruklu, orta uzunlukta, dişiler boynuzsuz, erkekler boynuzlu, baş, karın altı ve kasıklar yapağısız, et kalitesi yerli koyun ırkları içerisinde en iyisidir.

Kıvırcık koyun verim özellikleri

Ergin dişi kıvırcık koyun ortalama olarak 40 kg. erkek koyunlarda 55 kg ortalamasındadır. Kıvırcık koyunlarda laktasyon süresi 130-140 gün civarında olup, bir laktasyonda koyun başına 130 litre ortalama süt vermektedir. Bakım şartlarına göre değişiklik görülebilir. Etteki randıman % 50 civarındadır.

Kıvırcık koyunlarda sürüde kuzulama oranı % 130-140 civarında olmaktadır.

Yapağı verimi ergin koyun başına ortalama 2 kg civarı olmaktadır.

Kıvırcık koyunun eti için ayrı bir prağraf açmakta fayda vardır. Kıvırcık koyun yetiştiriciliği yapanlar bu koyunu özellikle eti için beslemektedir. Sebebi de kıvırcık koyun etinin diğer yerli koyun ırklarına göre çok kalite ve lezzetli olmasından kaynaklanmaktadır.

Marmara bölgesinde hayvancılık denince kıvırcık koyununun akla gelmesinin sebebi yörede etinin çok aranır olmasından kaynaklanmaktadır. Etin özelliği et mermesinin düzgün görünümlü olması kuyruksuz koyun olmasından dolayı yağın vücut etinin içerisine depolanması etinin lezzetli olmasına sebeptir.

Damızlık koyun arayanlar Karacabey Tarım İşletmesinde satılık damızlık koyun bulabilirler. Damızlık koyun satışı bu işletmede devamlı olarak yapılmaktadır.

Kıvırcık yetiştiriciliği yapacaklar Karacabey Tarım İşletmesinden satılık damızlık koyun temini ile kıvırcık koyun yetiştiriciliğine başlayabilirler.

Kıvırcık koyunu yetiştirme öncelik sırasına göre eti, sütü ve yapağısı için yapılmaktadır. Marmara bölgesinin tümü ve Ege bölgesinin kuzey batı yörelerine adaptasyonu olan bir koyun ırkı olmasından dolayı diğer bölgelerde yetiştirilmesi problem olabilir.

Hemşin koyunu:Koyun yetiştiriciliği gittikçe azalmasından, Doğu Karadeniz Bölgesinde yetiştirilen Hemşin koyunu da nasibini almıştır. Hemşin koyunu Trabzon, Rize ve Artvin il ve ilçelerinde yetiştirilmekte iken sayılarının gittikçe azalmasından dolayı koruma altına alınması söz konusudur.

Koyunculuk eskiye oranla her bölgemizde azalmıştır. Koyunculuk azalırken yöresel yetiştirilen koyun ırkları bundan en fazla etkilenen olmaktadır. Koyunculuk neden azalmaktadır? Başında işçilik ve mera problemi gelmektedir. Fakat en önemlisi Koyunculuk ihmal edilmiştir. Koyun yetiştirme işi eskisi kadar yapılmamaktadır.

Hemşin koyunu, esasında koyun besiciliği ve sütü için yetiştirilen yerli koyun ırkları olarak tanınır, yetiştirildiği bölgenin bütün karakteristik özelliklerini taşımasıyla bilinmektedir.

Koyun besiciliği, Hemşin koyunu yetiştirilen illerde Hemşin toklularından yapılmaktadır. Hemşin koyunu koyun besiciliği için elverişli yerli koyun ırkları olarak bilinir.

Kısaca Hemşin koyunu tanıyalım.

Hemşin koyunu, rengi kirli beyazdan koyu kahverengi tonlara doğru yapağı rengine sahiptir.
Açık renkli yapağıya sahip olanlarda göz etrafı, alın ve ayaklarında siyah lekeler görülebilir.
Ayaklarda yapağı ince ve kısadır. Baş kısmında kısmi yapağı oluşabilir.
Vücut yapısı orta büyüklükte sağlam görünüme sahiptir.
Hemşin koyunu kuyruk dip kısmı geniş aşağıya sarktıkça incelen bir yapıdadır. Tek parça uzun kuyruk yapısına sahiptir.
Genelde bonuz bulunmaz. Ancak koçlarda boynuz görülebilir.
Genelde kulakları küçüktür, bazılarında ise kulak eseridir.
Yetiştirildiği iklim koşullarına uyum sağlamış olup, bölgenin hırçın yapısı Hemşin koyunun yapısına yansımıştır.
Engebeli arazide otlama yeteneği gelişmiştir. Zayıf meralarda beslenebilme özelliğine sahiptir.
Hemşin koyunu analık içgüdüsü yüksek koyun ırklarındandır.

Hemşin Koyunu Verim Özellikleri:

Hemşin koyunu dişileri 50 – 60 Kg. koçlar ise 60 – 70 Kg. canlı ağırlık ortalamasındadır.
Laktasyon süresi 150 gün ortalamasında olup, + 20 gün – 20 gün normal sayılır.
Bir laktasyonda 110 ila 120 litre süt verimi ortalamasındadır.
Hemşin koyunu günlük canlı ağırlık artışı erkek koyunlarda 215 gün/gr, dişilerde ise 180 gün/gr ortalamasındadır.
Hemşin koyunu yapağı verimi yıllık 1,5 Kg ortalamasındadır.
Sürünün döl verimi % 100 dür. İkiz doğum yok gibidir.

Koyunculuk gelişsin diye devlet bir takım teşvik kredileri vermektedir. Bu Teşvik kredileri koyunculuk için kullanılır, ülkemizdeki bütün koyun ırkları çoğaldığı gibi Hemşin koyunu eski günlerine döner ve bol miktarda yetiştirilir. Bütün dileğimiz koyun yetiştirme tekrar eski günlere dönmesidir.

Koyun yetiştiriciliği için devletin vermiş olduğu sıfır faizli uzun vadeli kredi hiçbir koyun ırkını ayırmadan bütün koyun ırklarının yetiştirilmesi için verilmektedir. Bu durum Hemşin koyunu içinde geçerlidir. Umarız Hemşin koyunu eskiden yetiştirildiği sayıya ulaşır.

Tuj koyunu:Koyun yetiştiriciliği ülkemizin her tarafında yapılmakta olup, Kars, Ardahan, Iğdır ve civarında tuj koyunu yetiştirilmektedir. Tuj koyunu, yörede koyun besiciliği ve koyun sütü için yetiştirilmektedir.

Koyun yetiştiriciliği yapılan Kars, Ardahan,Iğdır civarında tuj koyununa “kesik koyunu” ismi verilmektedir. Yörede sayılı miktarda tuj koyunu bulunmakta olup, toplam damızlık koyun sayısı 100.000 adet civarında olduğu tahmin edilmektedir.

Tuj koyunu yörede koyun sütü ve koyun besiciliği için yetiştirilmektedir. Besiye çok iyi gelen bir koyun ırkıdır. Koyun sütü yağ oranı yüksek olduğundan yoğun olarak, koyun peyniri yapımında kullanılmaktadır. Tuj koyun peyniri lezzetlidir, aranılan koyun peyniridir.

Tuj Koyunu Fiziki Özellikleri:

Küçük yapılı bir koyun ırkıdır.
Yarı yağlı kuyruklu koyun ırkı olarak bilinir.
Yapağı rengi parlak beyazdır.
Ağız, burun, göz ve ayaklarda siyahlıklar mevcuttur. Ayaklarda bazen kahverengi olabilir.
Yüz kısmı yapağısızdır.
Koçlar boynuzlu olup, dişi koyunlarda boynuz bulunmaz.
Kuyruk kısadır, kuyruk uç kısmı yağsız ve uzuncadır.
Merada sürü halinde otlama yeteneği iyidir.
Yörenin yapısına uyum sağlamış olan tuj koyunu dağlık kesimlerde yetiştirilebilir.

Tuj Koyunu Verim Özellikleri:

Tuj koyunu koç canlı ağırlığı 60 Kg. ortalamasındadır. Dişi koyun canlı ağırlığı ise 50 – 55 Kg. dır.
Sürüdeki büyüme oranı % 115 ila 120 arasındadır. ( kısaca bir batında 1,15 ve 1.2 civarında kuzulama oranına sahiptir.)
Laktasyon süresi 110 gün ila 120 gün arasındadır.
Koyun süt verimi 50 Litre ortalamasındadır.
Koyun besiciliği için iyidir, canlı ağırlık artışı 200 gr/gün dür.
Yapağı verimi ergin koyun başı 2,5 Kg. ortalamasındadır.
Koyun süt verimi azdır. Ancak koyun sütü yağlı olması dolayısıyla ekseri peynir yapımında kullanılmaktadır.

Koyun yetiştiriciliği yapılan Kars, Ardahan, Iğdır ve çevresinde yöreye ait olarak yetiştirilen tuj koyunu eti ve koyun sütü için yetiştirilir. Sadece yöreye has olarak yetiştirilen tuj koyunu sayısı gittikçe azalmaktadır.

Merinos koyunu,:dokuma endüstrisinin işlevi ve kaliteli yapağı üretimi için, yetiştirilmektedir. Merinos koyunları kullanılarak, Anadolu’ daki değişik koyunlarla melezleme ile, merinoslaştırma sonucuna gidilmiştir. Bu melezme çalışma sonucu yapağı verimi yüksek koyunlar Karacabey Merinosu, Malya Koyunu, Anadolu Merinosu ve Konya Merinosu elde edilmiştir. Bu çalışmalar başlamadan önce 1935 yılında merinos çiftliği Devlet tarafından kurulmuş ve melezleme çalışması bundan sonra başlamıştır.

Merinos Çiftliği 1935 yılında o zamanki adıyla Karacabey Harası bünyesi içinde çalışmalarına başlamıştır. Şimdiki adı Karacabey Tarım İşletmsi olan bu kurumdam merinosdamızlık koyun satışı yapılmaktadır.

Bu merinoslaştırma çalışması yapılan bu koyunların özellikleri :

1- Yapağı verimleri yüksektir. Yapağı verimleri yerli koyunlardan üstündür.

2- Bütün vücutları beyaz renklidir. Malya koyunu dışındakilerde kuyruk ince ve uzundur.

3- Canlı ağırlıkları diğer yerli koyunlardan yüksektir.

4- Merinos melezleri Orta Anadolu iklim şartlarına uymakta biraz zorlanmaktadırlar.

Türkiye’ de melezleme yapılmış yapağı verimi yüksek koyunlar şunlardır.

Karacabey Merinosu :

Alman et merinosları ile Kıvırcık koyunlarının melezlemesi yöntemi ile çiftleştirilmesi sonucu elde edilmiş bir koyundur. Büyük çoğunlukla % 90 gibi Merinos koyun geni taşırlar.

Vücudu komple beyazdır. Kuyruklar ince ve uzundur. Boyun kuvvetli geniş, sırt düzgün, sağrı geniş ve az düşüktür. Butlar dolgun ve derindir.Yapağısı bir boyda ve incedir. Ortalama canlı ağırlıkları 50 – 55 kg civarındadır.

Kuzularda gelişme hızlıdır. Yapağı verimi yıllık 3 ila 3.5 kg arasındadır. Bir laktasyondaki süt verimi 60 – 70 litre civarındadır.

Karacabey Tarım İşletmesinde yetiştirilmiştir. Güney Marmara bölgesinde yetiştirilmektedir.

Malya Koyunu :

Alman et merinoslarla Akkaraman koyunlarının melezlemesi yöntemi ile oluşturulmuştur. Akkaraman koçlarla yapılan melezlemede % 40 civarında merinos geni taşıyan yarım yağlı kuyruklu Malya koyunu üretilmiştir.

Vücut tamamen beyazdır. Baş ve ayaklarda siyah lekeler bulunabilir. Kuyruk yarım yağlıdır. Yapağı verimi Akkaramandan yüksektir. Vucudu incedir. Canlı ağırlık ortalama 45 – 50 kg civarındadır.

Kuzularda gelişme hızlıdır. Yapağı verimi 2.5 ila 2.8 kg civarındadır.

Ortaanadolu’ da Malya Tarım İşletmesinde melezleme çalışması yapılarak üretilen Malya koyunu Ortaanadolu bölgesinde yetiştirilmektedir.

Anadolu Merinosu :

Alman et Merinosu ile Akkaraman dişi koyunlarının melezlemesinden elde edilmişlerdir. % 80 civarında merinos geni taşırlar.

Bütün vücudu beyazdır. Yapağısı uzun, sık ve bir örnektir. Koyunları boynuzsuzdur. Koçlarında nadiren bonuz bulunabilir.İri ve geniç yapılıdır.Kuyruk ince ve kısadır. Ortalama canlı ağırlıkları 55 – 60 kg. civarındadır.

Laktasyon süresi 120 gün ortalamasındadır. Bir laktasyonda 70 – 80 litre civarında süt verir. Yapağı verimi 3 ila 3.5 kg arasında değişir.

Ortaanadolu Gözlü Tarım İşletmesinde çalışılarak yetiştirilen Anadolu merinosu Orta Anadoluda yetiştirilmektedir. Aynı zamanda Akkaraman koyunlarının ıslahındada kullanılmaktadır.

Konya Merinosu :

Konya Merinosu, G2 ve G3 düzeyindeki Alman et merinosu Akkaraman melezi koyun ve koçların birleşiminden elde edilmişlerdir. % 90 civarında merinos geni taşırlar.

Vücut, baş ve kuyruklar beyazdır. Kuyruk ince ve uzundur. Koyunlar ve koçları bonuzsuzdur. Akkaraman koyunlara göre iri ve geniş yapılı bir yapıya sahiptir. Ortalama canlı ağırlıkları 55 – 60 kg civarındadır.

Bir laktasyonda süt verimi 50 – 60 litre civarındadır. Ortalama yapağı verimi 3.5 ila 4 kg arasında değişir.

Konya Tarım İşletmesindeki çalışmalar sonucu üretilen Konya merinosu Saf olarak yetiştirilmekle beraber Akkaraman koyununun ıslahı içinde kullanılmaktadır. Konya merinosu Ortaanadolu Bölgesinde yetiştirilmektedir.

Merinos Koyunu Anadolu’ da yetiştirilmesi 1933 yıllarından itibaren başlamıştır. Anadolu’ da bulunan çeşitli koyun ırkları ile melezleme yapılarak yöreye uyumu sağlanmıştır. Yapağı verimi ve kaliteli yünü ile her zaman gündemde olan merinos koyununun yapağısı birinci sırada halen dokumacılıkta kullanılmaktadır.

Ülkemizdeki melez koyun ırkları

Koyun ırkları ile ülkemizde yapılan melezleme çalışmaları sonucu elde edilen koyunlar hangileridir? Yani ülkemizdeki melez koyunları inceleyeceğiz. Ülkemizde yetiştirilen melez koyun ırkları nerelerde yetiştirilmiş ve melezleme çalışmaları nasıl yapılmış, inceleyelim.

Sönmez Koyunu:

Sönmez koyunu, sakız koyunu ileTahirova koyunu melezlemesinden elde edilmiştir. Sönmez koyunu yapağı rengi beyazdır. İri yapılı görünüme sahiptir. İnce uzun yağsız kuyrukludur. Koyunlar boynuzsuz, koçlarda küçük boynuza rastlanabilir.

Sönmez koyunu dişileri 60 – 65 Kg. Koçlar 90 – 100 Kg. canlı ağırlığında olabilmektedir. Sürüde kuzulama % 180 civarındadır. Laktasyon süresi 200 gün ortalamasında olup, süt verimi 350 – 400 Litre civarındadır. Yıllık yapağı verimi 3 Kg. civarındadır.

Acıpayam Koyunu:

Acıpayam koyunu, Acıpayam Tarım İşletmesinde doğu friz koyunu – ivesi koyun ırkı – dağlıç koyun ırkları arasındaki aşamalı olarak melezleme çalışması ile elde edilmiştir.

Acıpayam koyunu yapağısı beyazdır. Başta siyah veya kahverengi benekler bulunabilir. Koyunlar boynuzsuzdur, koçlarda boynuz bulunabilir. Acıpayam koyunu orta yağlı kuyruk yapısına sahiptir.

Acıpayam kuzuları hızla büyür. Sürü hayvancılığına uyumludur. Yapağısı halı ve kilim dokumacılığında ideal olarak bilinmektedir.
Acıpayam koyunu dişileri 60 – 70 Kg. Koçları 90 – 110 Kg. arası olabilmektedir. Laktasyon süresi 100 gün civarında olup 100 – 150 litre süt vermektedir. Yıllık yapağı verimi 3 Kg civarındadır.

Menemen Koyunu:

Menemen koyunu, Ile de France koçları ile Tahirova koyunları melezleme çalışmasıyla elde edilmiştir.

Menemen koyunu yapağısı beyaz renklidir. Yağsız ince kuyruğa sahip melez bir koyun ırkıdır. Etçi koyun özelliğine sahip görünüm mevcuttur. Koyun ve koçlarda boynuz görülmez.

Menemen koyunu kuzulama oranı % 140 civarındadır. Yıllık süt verimi 150 litre ortalamasındadır. Yıllık yapağı verimi 3,5 Kg civarındadır.

Bafra Koyunu:

Bafra koyunu, Amasya Gökhöyük Tarım İşletmesinde sakız koyunu ile karayaka koyunu melezleme çalışmaları ile elde edilmiştir. Ülkemizde yetiştirilen koyun ırkı koyunlar arasındaki bu melezleme çalışmasından ülkemize uyumlu Bafra koyunu ortaya çıkarılmıştır.

Bafra koyunu yapağısı beyazdır. Başta ağız, göz ve kulaklarda siyah renk hakimdir. Baş, karın altı ve bacaklar çıplaktır. 2 yılda üçüncü kuzulama yapabilme özelliğine sahiptir. Koçlar boynuzlu, koyunlar boynuzsuzdur. Bafra koyunu kuyruğu az yağlı ve uzundur.

Bafra koyunu dişileri 55 – 60 Kg. Koçlar ise 65 – 70 Kg. civarındadır. İkiz doğum oranı yüksektir. Yıllık süt verimi 100 – 130 litre ortalamasındadır.

Bandırma Koyunu:

Bandırma koyunu, Alman siyah başlı etçi koçlar ile yerli koyun ırklarından kıvırcık koyunuarasındaki melezleme çalışmasından elde edilmiştir. Marmara Hayvancılık Enstitüsünün çalışmaları ile elde edilen bandırma koyunu Balıkesir – Bursa ve ilçelerinde yetiştirilmektedir.

Bandırma koyunu yapağısı beyaz, baş ve bacaklar siyah renklidir. Bandırma koyunu orta iriliktedir. Etçi koyun ırkı özelliği görünümüne sahiptir. Bandırma koyunu boynuzsuz olup, koçlarda boynuz görülebilir.

Bandırma koyunu et verimi oldukça iyidir. Bandırma koyunu dişileri 65 -70 Kg. koçları ise 90 – 95 Kg. ortalamasındadır. Süt verimleri yıllık 50 litre civarındadır.

Koyun ırkları ülkemizdeki melezleme çalışmaları ile elde edilen melez koyunlar sadece bu kadar değildir. Burada çok aranan melez koyunları incelemeye çalıştık. Karacabey merinosuve Konya merinosu melez koyunlarda ülkemizde çok tutulmaktadırlar. Günümüzde bir çok işletmede melezleme çalışmaları devam etmektedir.